५ वी नवोदय निकाल लागला 5th std jnv result declare 2024

 

मिशन स्कॉलरशिप {मिस्कॉ}

विषय- गणित

महत्त्वाची सूत्रे/नियम/व्याख्या

                                             

                               [व्यवहारी अपूर्णांक]                                                                     

संकलन –  महादेव बाबासाहेब पाटील

1)अपूर्णांक = एखाद्या पूर्ण मापाचा काही भाग म्हणजे अपूर्णांक होय.

2) छेदाधिक अपूर्णांक = या अपूर्णांकामध्ये अंश हा छेदापेक्षा लहान असतो.

उदा.  9/12,  11/19    इ.

 

3) अंशाधिक अपूर्णांक = या अपूर्णांकामध्ये अंश हा छेदापेक्षा मोठा असतो.

         उदा.  14/10, 16/19

 

4) पूर्णांकयुक्त अपूर्णांक = जेंव्हा दिलेल्या अपूर्णांकात पूर्ण संख्या आणि छेदाधिक अपूर्णांक असतो तेंव्हा त्या अपूर्णांकाला पूर्णांकयुक्त अपूर्णांक म्हणतात.

उदा.9 3/4 , 5 8/9 इ.

 

5) पूर्णांकयुक्त अपूर्णांकाचे अंशाधिक अपूर्णांकात रुपांतर करणे :

 अंशाधिक अपूर्णांक =   पूर्ण संख्या   ×   छेद + अंश

उदा. 5  8/9    = 5   ×  9  + 8  / 9   = 45 + 8  / 9  =   53 /   9

6) अंशाधिक अपूर्णांकाचे पूर्णांकयुक्त अपूर्णांकात रुपांतर करणे.

   पूर्णांकयुक्त अपूर्णांक = भागाकार   ×   बाकी   / छेद 

 

7) सममूल्य अपूर्णांक = ज्या अपूर्णांकाची किंमत समान असते अशा अपूर्णांक म्हणतात.

  उदा.  =  1/2    =   9 / 18   = 200 / 400    =   300   / 600

 

8) अपूर्णांकाची तुलना :

(1)अंश सारखेच असताना- ज्या अपूर्णांकाचा छेद लहान तो अपूर्णांक मोठा व ज्याचा छेद मोठा तो अपूर्णांक लहान.

 

(2) जेंव्हा अपूर्णांकाचे छेद सारखे असतात : अंश लहान असणारा लहान अपूर्णांक व अंश मोठा असणारा मोठा अपूर्णांक.

 

(3) जेंव्हा अपूर्णांकाचे छेद किंवा अंश सारखे नसतात तेंव्हा ते सारखे करून लहानमोठेपणा ठरवावा.