२ री उत्तरसूची गुणवत्ता शोध परीक्षा सांगली जिल्हा परिषद २०२३ २४

 

Heatstroke (उष्माघात)

उन्हामुळे मृत्यू होण्याची कारणे व त्यावरील उपाय

 

आपल्यातल्या काही जणांचा उन्हात गेल्यामुळे अचानक मृत्यू का होतो?

 

1) आपल्या शरीराचं तापमान नेहमी ३७° अंश सेल्सियस असतं, या तापमानातच शरीरातले सर्व अवयव नीट काम करू शकतात.

 

2) घामाच्या रुपाने पाणी बाहेर काढून शरीर ३७° अंश सेल्सियस तापमान कायम राखतं, सतत घाम निघत असताना पाणी पीत राहाणं अत्यंत गरजेचं आणि अत्यावश्यक आहे.

 

3) जेव्हा बाहेरचं तापमान ४५°अंशाच्या पुढे जातं आणि शरीरातली कुलिंग व्यवस्था पाण्याच्या अभावाने ठप्प होते, तेव्हा शरीराचं तापमान ३७°च्या पुढे जाऊ लागतं.

 

4) शरीराचं तापमान जेव्हा ४२° डिग्री सेल्सियसपर्यंत पोहोचतं, तेव्हा रक्त तापू लागतं आणि रक्तातलं प्रोटिन अक्षरशः शिजू लागतं (उकळत्या पाण्यात अंड उकडतं तसं!)

 

5)  स्नायू कडक होऊ लागतात, त्यात श्वास घेण्यासाठी लागणारे स्नायू ही निकामी होतात.

 

6) रक्तातलं पाणी कमी झाल्या मुळे रक्त घट्ट होतं, ब्लडप्रेशर अत्यंत कमी होतं, महत्त्वाच्या अवयवांना (विशेषतः मेंदूला) रक्त पुरवठा थांबतो.

7) माणूस कोमात जातो आणि त्याचे एक-एक अवयव अवघ्या काही क्षणांत बंद पडतात आणि त्याचा मृत्यू ओढावतो.

 

त्यामुळे आपल्या शरीराचे तापमान 37° अंशच कसे राहिल याकडे लक्ष द्यावे..

 

ऊष्माघात टाळण्यासाठी उपाययोजना –

 

@ शक्यतो सुती (काँटन) व पांढऱ्या रंगाचे कपडे वापरा.

 

@ डोक्यावर रुमाल टोपी इत्यादीचा वापर करा.

 

@ शेतातील कामे सकाळी ६ ते ११ व दुपारी ४ते ६.३० या कालावधीत करा.

 

@  काम करत असताना मध्ये मध्ये थोडावेळ थांबुन पाणी प्या.

 

@  कोल्ड्रींक ऐवजी लिंबु सरबत, नारळपाणी याचा वापर करा.

 

@ आहारात ताक दही इत्यादीचा वापर करा. तिखट, तेलकट, मसालेदार पदार्थ, मद्यपान व मांसाहार टाळा.

 

@ दुपारी ११ ते ४ पर्यंत काम, प्रवास टाळा.

 

@ लहान मुलांना, गरोदर मातांना, आजारी व्यक्तींना दुपारच्या वेळी बाहेर पडु देऊ नका.

 

@ अशक्तपणा,थकवा, ताप-उलट्या इ. लक्षणे आढळल्यास तत्काळ डाॕक्टरांचा सल्ला घ्या.